Na początku miesiąca zdejmujemy ostatnie zimowe okrycia z roślin wrażliwych na niskie temperatury i wiosenne przymrozki. Ściółkujemy podłoże lub uzupełniamy jego braki zwłaszcza między roślinami płytko korzeniącymi się jak azalie, różaneczniki, wrzosy i wrzośce.
Rozdrobnioną, przekompostowaną korę lub kompost rozrzucamy w celu zatrzymania wilgoci oraz by zapobiec rozwijaniu się chwastów. Jeśli nie ruszyła jeszcze wegetacja, możemy silnie przycinać kwitnące późnym latem budleje, róże, hortensje i powojniki.
Możemy też wykonać jeszcze cięcie prześwietlające i odmładzające drzew i krzewów ozdobnych. Sadzimy i przesadzamy drzewa i krzewy liściaste, a także roślin żywopłotowe oraz kwitnące latem byliny. Robimy to do momentu, zanim nie pojawią się pierwsze liście. Zasilamy nawozami kwitnące w tym czasie ozdobne krzewy, drzewka, byliny, wrzośce oraz rośliny cebulowe.
Możemy wykorzystać w tym celu wieloskładnikowe nawozy mineralne, specjalne mieszanki nawozowe przeznaczone do odpowiednich grup roślin lub przygotowany we własnym zakresie kompost. Wykopujemy, dzielimy i przesadzamy kwitnące latem i jesienią byliny np. ozdobne trawy, rojniki, funkie, rozchodniki, macierzanki, liliowce, rudbekie, przymiotno ogrodowe, krwawniki, jesienne astry.
W ogrodzie wodnym usuwamy m.in. stare liście oraz glony. Przycinamy następnie zeszłoroczne zaschnięte pędy i liście roślin oraz dzielimy ekspansywne roślin wodne i nadwodne.
W tym czasie możemy również sadzić już nowe rośliny, a gdy temperatura podniesie się powyżej 10°C możemy zacząć dokarmiać ryby. Wysiewamy wprost do gruntu na miejsce stałe nasiona roślin jednorocznych odpornych na chłody i wiosenne przymrozki jak np.: rudbekię owłosioną, smagliczkę nadmorską, ślazówkę letnią, ubiorki, wilec purpurowy i jednoroczne złocienie, kosmosy, maciejkę, chmiel japoński, dimorfotekę.
Stopniowo hartujemy w tym okresie przygotowaną w lutym i marcu w pomieszczeniach rozsadę roślin jednorocznych wrażliwych na wiosenne przymrozki. Kupujemy lub przesadzamy z rozsadnika na rabaty i do skrzynek rośliny dwuletnie (bratki, niezapominajki, laki lub stokrotki).
W okresie tym zaczynamy regularnie kosić i nawozić trawnik. Pod koniec miesiąca dzielimy i sadzimy do donic przechowywane w pomieszczeniu bulwy begonii bulwiastej i kłącza paciorecznika (wysadzimy je na rabaty dopiero w drugiej połowie maja). Zaczynamy wysadzać do gruntu bulwy mieczyków. Sadzone w odstępach dwutygodniowych będą kwitły przez całe lato.
Miejsce sadzenia powinno być głęboko przekopane i oczyszczone z trwałych chwastów.
Przycinamy pędy przekwitłych forsycji, usuwamy także zaschnięte kwiaty i kwiatostany narcyzów, tulipanów i hiacyntów by rośliny zużywały substancje zapasowe do budowy cebul, a nie do zawiązywania nasion.
Sadownictwo
Początek sezonu wegetacyjnego to czas na rozgarnianie kopczyków usypanych jesienią, celem ochrony przez mrozami zimowymi. Po odgarnięciu ziemi warto dokładnie obejrzeć pień i sprawdzić, czy nie ma uszkodzeń bądź zgorzeli.
Jeśli je zauważymy, to powinniśmy jak najszybciej wyciąć je, a rany zabezpieczyć Funabenem 03 PA. Na drzewach z niebielonymi pniami mogą pojawić się pęknięcia kory powstałe w okresie zimy na skutek ich silnego nagrzewania w ciągu dnia i chłodzenia nocą, to możemy je ratować przytwierdzając odstającą korę. Trzeba to wykonać na początku kwietnia, kiedy tkanki odstającej kory są jeszcze żywe.
Na całej długości pęknięcia, po obu jego stronach, należy wbić małe gwoździe o dużych główkach, które zabezpieczą korę przed odstawaniem. Podobną funkcję może pełnić plastykowy sznurek czy jakiś inny materiał służący do zawiązywania. Jednak należy go zdjąć po zakończeniu sezonu wegetacyjnego, żeby nie wrastał w tkankę pnia. Pozostawienie rany bez zabezpieczenia powoduje dalsze odstawanie kory, a w skrajnych przypadkach drzewo zamiera.
Pogarsza się też jego stan zdrowotny. Spękania są drogami wejścia dla grzybów powodujących choroby kory i drewna, które również wyniszczają drzewo. Po ruszeniu wegetacji należy odkryć krzewy winorośli i jeżyny bezkolcowej, które były zabezpieczone przed mrozami zimowymi. Pędy tych roślin rozkładamy na rusztowaniu.
Początek wiosny to czas dokarmiania drzew. U młodych drzew wokół pnia dobrze jest rozłożyć obornik i przykryć go lekko glebą, aby uniknąć strat azotu i spowodować lepszą mineralizację. Obornik nie powinien dotykać pnia.
Do ściółkowania można również zastosować kompost. U starszych drzew dajemy pierwszą dawkę nawozu azotowego, który jest potrzebny do prawidłowego wzrostu i rozwoju. Zanim przystąpimy do nawożenia czy ściółkowania, spulchnijmy glebę wokół drzewa, niszcząc skorupę pozostałą z zimy, dzięki czemu roślina będzie miała ułatwione korzystanie z wody i nawozów stosowanych w sezonie wegetacyjnym. Krzewy borówki należy ściółkować wiórami z drzew iglastych lub trocinami.
Taki rodzaj ściółki pozwoli na utrzymanie właściwego, niskiego pH gleby, co wpłynie korzystnie na wzrost krzewów i uzyskiwane plony. W drugiej połowie miesiaca możemy przystąpić do oczyszczania plantacji truskawek. Usuwamy z niej suche liście, zbędne rozłogi oraz chwasty. Następnie możemy rozłożyć ściółkę ze słomy, która ograniczy wzrost chwastów, polepszy warunki wilgotnościowe, a w okresie zbiorów będzie możliwe zbieranie truskawek czystych, bez ziemi.
Ściółka wpłynie także korzystnie na zdrowotność owoców, gdyż będzie możliwe szybsze ich osuszanie po opadach. W takich warunkach grzyby powodujące gnicie owoców truskawki będą rozwijały się mniej intensywnie. Po kwitnieniu można rozpocząć cięcie drzew brzoskwini. W tym czasie dosyć silnie skracamy jednoroczne pędy, pozostawiając 6-8 oczek.
Wycinamy zbędne konary oraz te z silnymi uszkodzeniami, spowodowanymi przez choroby. Przez cały miesiąc można przeszczepiać drzewa, pod warunkiem że dysponujemy zrazami. Pamiętajmy, że przeszczepianie powinniśmy rozłożyć na 2-3 lata.
Chodzi o to, żeby przeszczepione części były odpowiednio odżywione.
Ważne jest, aby w koronie pozostawała pewna część gałązek, które będą produkowały asymilaty niezbędne dla dobrego rozwoju drzewa. Przeszczepienie całego drzewa w jednym roku może je zbytnio osłabić, a w skrajnych przypadkach doprowadzić do jego śmierci.
Polecaną metodą przeszczepiania jest kożuchówka. Zaletą tej metody jest to, że można ją wykonywać nawet w maju, kiedy działalność miazgi jest intensywna.
Warzywnictwo
Na początku miesiąca już na dobre przygotowuje się glebę do siewów. Wytyczone grządki pod warzywa najpierw lekko grabimy, żeby przerwać parowanie wody.
Potem spulchnia się je, lekko przekopując ziemię, a następnie dokładnie wyrównujemy powierzchnię.
Sieje się już wczesne warzywa, przedplonowe: groch, bób, rzodkiewkę, szpinak, koper, rzeżuchę, rzodkiew, nasiona cebuli. Koper, rzeżuchę i rzodkiewkę wysiewamy sukcesywnie, co np. 10 dni, co ma zapewnić ciągłość zbioru i racjonalne zagospodarowanie miejsca w warzywniku. W tym samym czasie wysiewamy też pietruszkę, marchew, sałatę łodygową (głąbiki krakowskie), skorzonerę, pasternak.
Trzeba posadzić ząbki czosnku jarego i cebulę z dymki, a także „ząbki” cebuli szalotki.
Można też posadzić szczypiorek i cebulę siedmiolatkę. Na przygotowanym wcześniej rozsadniku wysiewa się średniowczesne i średniopóźne kapusty (biała, czerwona, włoska), kalarepę na letni zbiór, sałatę kruchą (odmiany letnie) i brokuły na zbiór w sierpniu.
Jeżeli na działce po raz pierwszy zaczynamy uprawiać cebulę siedmiolatkę, szczypiorek czy szparagi, ich nasiona właśnie w tym czasie wysiewamy na rozsadniku. Do połowy miesiąca trzeba wysadzić do gruntu rozsadę wczesnych odmian kapusty, kalarepy, brokułu.
Bardzo często warzywa te uprawiane są współrzędnie z sałatą masłową lub kruchą albo rzymską. Rozsadę sałat sadzi się w międzyrzędzia warzyw kapustowatych.
W tym czasie zwykle jest już gotowa rozsada pora na wczesny zbiór. Rośliny sadzi się po 2-3 szt. w jednym punkcie (także współrzędnie lub na przemian z sałatą).
Należy pamiętać, aby sadzone rozsady były zahartowane. Obsadzone czy obsiane grządki, a także rozsadnik okrywa się włókniną lub folią perforowaną, a czasem zakłada się niskie tunele foliowe.
W drugiej połowie miesiąca można już wysiewać buraka ćwikłowego na wczesny zbiór pęczkowy z liśćmi, także buraka liściowego, rukolę, kolejne partie nasion rzodkiewki i kopru.
Około połowy miesiąca pikuje się siewki warzyw psiankowatych (papryka, pomidor, oberżyna), a także siewki niektórych ziół, których nasiona były wysiane w marcu.
W trzeciej dekadzie kwietnia można już produkować rozsadę warzyw dyniowatych (ogórek, kabaczek, dynia olbrzymia, cukinia, patison, kawon, melon, kiwano, dynia makaronowa). Do doniczek z substratem torfowym (o średnicy około 10 cm) wysiewa się po dwa nasiona.
W końcu miesiąca niekiedy sadzi się już rozsadę pomidorów pod osłony wysokie.
Stosuje się wtedy uprawę w pierścieniach z substratem torfowym (wyższa temperatura podłoża).
W razie nieprzewidzianych spadków temperatur rośliny należy dodatkowo okryć na kilka dni podwójną warstwą włókniny polipropylenowej.
Ochrona
Początek kwietnia jest okresem wylęgania się z jaj różnych gatunków mszyc występujących zarówno na warzywach jak i na drzewach i krzewach – zarówno owocowych jak i ozdobnych.
Mimo, że mszyc jest niewiele, to nie należy bagatelizować wytwarzania pierwszych kolonii, które w sprzyjających warunkach pogodowych mogą się wkrótce stać początkiem prawdziwej „epidemii”.
W przypadku zauważenia pierwszych kolonii lub/i licznych pojedynczych mszyc na liściach, należy zastosować jeden z selektywnych preparatów mszycobójczych np. Pirimor.
Ten sam preparat należy zastosować do zwalczania ochojników – mszyc, które w kwietniu rozpoczynają żerowanie na igłach świerków i modrzewi.
Przez cały miesiąc
Na liściach, niewielkich jeszcze roślin grochu i bobu, pojawić się mogą półkoliste – „zatokowate” wyżerki, powstające w wyniku żerowania oprzędzików – niewielkich (ok. 4 mm) chrząszczy z rodziny ryjkowcowatych.
Trudno je zauważyć w ciągu dnia, ponieważ żerują po zmroku, lub nocą, a w ciągu dnia pozostają w ukryciu pomiędzy stulonymi listkami wymienionych roślin, lub pod grudkami ziemi u ich podstawy w pobliżu łodygi.
Żerowanie oprzędzików nie jest najczęściej groźne dla grochu, a tym bardziej dla bobu, wytwarzającego znacznie większe liście.
Mimo licznej obecności wyżerek na liściach, w późniejszym okresie groch i bób wyrównują te ubytki poprzez rozwój kolejnych liści, które już nie są w takim stopniu uszkadzane. Żerowanie oprzędzików kończy się w pierwszej połowie maja. Na gałęziach gruszy zauważyć możemy zaschnięte pąki, w których wnętrzu można dostrzec larwę, a w późniejszym okresie poczwarkę kwieciaka gruszowca.
Takich pąków nie należy pozostawiać na drzewie, lecz jak najszybciej usunąć „nie dając kwieciakowi szans” na zakończenie rozwoju. W warunkach działkowych ten sposób zwalczania kwieciaka gruszowca należy uznać za najbardziej skuteczny.
Równie skuteczne jest systematyczne usuwanie pąków czarnej porzeczki zaatakowanych przez wielkopąkowca porzeczkowego, które w kwietniu wyraźnie nabrzmiewają i są łatwe do odróżnienia od zdrowych. Jeżeli jest ich dużo, to należy usuną porażony pęd, jeżeli jednak zaatakowany został cały krzew, to należy pomyśleć o jego zamianie na zdrowy.
Na gruszy zauważyć także można powyginane liście, które nie rozwijają się, a po pewnym czasie czernieją. Jest to wynik żerowania miodówki gruszowej czerwonawej, przylatującej na grusze z drzew iglastych. Wyrastające, młode liście jabłoni mogą przyjmować pastorałowaty wygląd, a na ich powierzchni może się pojawić biały, mączysty nalot.
To znak, że liście zaatakował mączniak jabłoni – grzyb, zimujący na drzewie we wnętrzu pąków. Najłatwiejszym sposobem przerwania rozwoju tej choroby jest ręczne usunięcie porażonych liści.
Zabieg ten daje w warunkach działkowych lepsze wyniki od chemicznej ochrony i jest zupełnie wystarczający w ograniczaniu tej choroby.
